Włodzimierz Brayczewski, urodzony 29 stycznia 1894 roku w Olkuszu, pozostaje postacią o znaczącym wkładzie w historię Wojska Polskiego. Jego życie zakończyło się 12 maja 1947 roku w Northwich. Brayczewski był podpułkownikiem dyplomowanym piechoty, co świadczy o jego zaawansowanym wyszkoleniu oraz umiejętnościach dowódczych.
W trakcie swojej kariery wojskowej, uczestniczył w wielu ważnych konfliktach zbrojnych, w tym w I wojnie światowej, podczas której zdobył doświadczenie na polu bitwy. Po zakończeniu tej wojny, brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz w wojnie polsko-bolszewickiej lat 1919–1920, w których zademonstrował odwagę i determinację.
W obliczu trudnych czasów, także podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, Brayczewski wykazał się nieprzeciętnym duchem walki. Za swoje zasługi został odznaczony Orderem Virtuti Militari, co potwierdza jego niezłomną postawę i oddanie dla ojczyzny.
Życiorys
Młodość
Włodzimierz Brayczewski przyszedł na świat w Olkuszu, w ówczesnym województwie kieleckim, jako syn Brunona oraz Konstancji Konstantynowiczówny. W 1906 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum Państwowym usytuowanym w Łucku. Już w tym okresie zaangażował się w nielegalne organizacje polskie, które działały na rzecz niepodległości oraz samokształcenia. W roku 1912 uczestniczył jako delegat w powszechnym zjeździe polskich organizacji uczniowskich, który odbył się w Kijowie, gromadząc przedstawicieli z regionów Wołynia, Podola oraz Ukrainy. W latach 1913–1914 zajmował wysokie stanowisko w Uczniowskiej Korporacji Polskiej w Łucku. Po zdaniu matury podjął studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W maju 1915 roku został powołany do armii carskiej.
I wojna światowa
Po ukończeniu szkoły oficerskiej, 1 września 1915 roku, uzyskał stopień chorążego. Do kwietnia 1917 roku brał udział w walkach na froncie, gdzie stawiał czoła wojskom niemieckim oraz austro-węgierskim. W międzyczasie dążył do przeniesienia do polskich formacji, które walczyły u boku Rosji. W kwietniu 1917 roku przydzielono go do 1 Pułku Strzelców Polskich, na czele którego stał pułkownik Lucjan Żeligowski. Od maja do lipca tego samego roku aktywnie uczestniczył w walkach w składzie Dywizji Strzelców Polskich. Należał do najważniejszych uczestników bitew z Niemcami i Austriakami pod Husiatynem, Kuropatnikami, Baranówką oraz Czabarówką. Jego odwaga w walce pod Czabarówką, gdzie dowodził 10 kompanią, zasługuje na szczególne uznanie. Udało mu się utrzymać swoje stanowiska mimo znaczących strat, które sięgały 30% stanu kompanii. Wkrótce po tym, jako część 1 Dywizji Strzelców Polskich I Korpusu Polskiego, monitorował sytuację w starciach z bolszewikami, wciąż dowodząc kompanią. Został internowany przez Niemców w Poniemoniu na Litwie Kowieńskiej, a po zwolnieniu z obozu przebywał w miejscowości Komary pod czujnym okiem niemieckich władz. W listopadzie 1918 roku zdołał przedostać się do Białegostoku, gdzie zjednoczył byłych wojskowych z I Korpusu Polskiego. Nawiązał kontakty z lokalnymi organizacjami niepodległościowymi, uczestnicząc w rozbrajaniu okupantów w województwie białostockim, a także w zajęciu stacji kolejowej Białystok oraz innych strategicznych obiektów.
Wojna polsko-ukraińska i polsko-bolszewicka
1 grudnia 1918 roku, jako oficer, wstąpił do nowo odrodzonego Wojska Polskiego. Zgodnie z rozkazem Szefa Sztabu Generalnego, gen. dyw. Stanisława Szeptyckiego, od 8 grudnia został przydzielony do Piotrkowskiego Okręgowego pułku piechoty. W tym samym miesiącu objął dowództwo 10 kompanii strzeleckiej w nowo formowanym 26 pułku piechoty. Jednocześnie pełnił zadania dowódcy III batalionu 26 pp, biorąc udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz polsko-bolszewickiej aż do sierpnia 1920 roku. 23 czerwca 1920 roku, por. Brayczewski zajmował pozycję w lesie w okolicach stacji kolejowej Rudnia-Radowelśka. Na skutek ataku bolszewickiego w nocy, porucznik Brayczewski dzielnie poruszał się pomiędzy swoimi żołnierzami, walcząc o utrzymanie pozycji.
Okres międzywojenny
7 września 1920 roku, uzyskał zgodę dowódcy Okręgu Generalnego Kielce na zawarcie małżeństwa z Zofią Grzębówną, wówczas przebywając w baonie zapasowym 26 pp w Radomsku. 4 grudnia 1920 roku, na podstawie rozkazu wydanego przez ministra spraw wojskowych, gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego, porucznik Włodzimierz Brayczewski został oficjalnie przeniesiony do batalionu zapasowego 26 pułku piechoty. Przepracował tam aż do końca 1929 roku, wielokrotnie będąc oddelegowywanym. 1 czerwca 1921 roku w stopniu porucznika pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego Kielce. W wyniku dekretu Naczelnego Wodza, z dnia 3 maja 1922 roku, formalnie zdobył stopień kapitana. W kolejnym roku pełnił już służbę w Oddziale II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X. W 1924 roku przeszedł szkolenie na kursie doskonalenia młodszych oficerów piechoty, zyskując działkę o powierzchni 15,128 ha w majątku Kaledicze, którą początkowo zarządzał jego kuzyn. W grudniu 1924 roku, dzięki rozporządzeniu Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego, awansował do stopnia majora. W 1925 roku brał udział w egzaminie wstępnym do Wyższej Szkoły Wojennej.
II wojna światowa
Od 1 sierpnia 1925 roku, jako major, stał na czele kompanii szkolnej podchorążych rezerwy w Batalionie Szkolnym Piechoty Okręgu Korpusu Nr VI. Dowodził kompanii do 1928 roku, by w tym samym roku przejść na dalsze elitarne kursy. Wraz z wybuchem II wojny światowej, 14 pułkiem piechoty, walczył w kampanii wrześniowej, biorąc udział w bitwach w Pomorskim Korytarzu. W trakcie walk nad Bzurą, 11 września 1939 roku, odniósł ranę w nogę, a następnie został przewieziony do sochaczewskiego szpitala. Po kapitulacji Warszawy przystąpił do SZP, gdzie został przewidziany na komendanta obszaru nr I. Już 7 listopada 1939 roku został aresztowany przez okupanta niemieckiego, co doprowadziło do jego internowania w oflagach: II C Woldenberg, VII A Murnau oraz IX C Molsdorf. W lipcu 1940 roku, w obozie II C Woldenberg, doszło do początku tajnej pracy wojskowej, pod przewodnictwem płk Ignacego Misiąga, a kolejno, ppłk. Jan Ciałowicz objął prowadzenie sztabu konspiracyjnego, a po nim sam ppłk. Włodzimierz Brayczewski.
Okres powojenny
Po zwolnieniu z niewoli, Włodzimierz Brayczewski wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Na początku był w dyspozycji Ekspozytury Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza, które w dniu 24 lipca 1945 roku przekształciło się w II Korpus. Jego wyjazd do służby czynnej datuje się na 29 lipca 1945 roku. Został przeniesiony do Dowództwa II Korpusu jako I zastępca kwatermistrza. Na dzień 31 sierpnia 1946 roku pełnił funkcję II zastępcy kwatermistrza II Korpusu Polskiego. Po demobilizacji, ppłk.dypl. Włodzimierz Brayczewski osiedlił się w Anglii i przystąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Zmarł 12 maja 1947 roku w Northwich, gdzie również znalazł swoje ostatnie miejsce spoczynku na cmentarzu Northwich Cemetery Cheshire. Symboliczny grób ppłk. Brayczewskiego znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 266-3-15.
Rodzina
Włodzimierz Brayczewski był żonaty z Zofią Ferdynandą Grzębo, która przyszła na świat w 1901 roku, a odeszła 15 listopada 1967 roku. Ich małżeństwo zaowocowało narodzinami dwóch synów, z których pierwszy, Witold Jerzy, przyszedł na świat 17 września 1927 roku w Zaleszczykach, a zmarł 4 czerwca 1993 roku w Warszawie. Po zakończeniu II wojny światowej Witold powrócił z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do ojczyzny.
Drugim synem był Bohdan, urodzony 19 czerwca 1932 roku w Warszawie, zmarły 15 lipca 1999 roku we Francji. Witold oraz jego matka Zofia znajdują się w grobie naStarych Powązkach w Warszawie, natomiast młodszy syn Bohdan spoczywa na obczyźnie, w kraju, w którym zakończył swoje życie.
Ordery i odznaczenia
Włodzimierz Brayczewski zdobył wiele ważnych odznaczeń w uznaniu za swoje zasługi i poświęcenie. Poniżej przedstawiono listę jego odznak i medali:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 528 (1921),
- Krzyż Niepodległości (29 grudnia 1933),
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928),
- Odznaka za Rany i Kontuzje,
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”),
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
Przypisy
- Frąckiewicz 2018 ↓, s. 37–38.
- Frąckiewicz 2018 ↓, s. 37.
- Gil i Kubicki 2017 ↓, s. 164.
- Filipow 2011 ↓, s. 205–206.
- Ciesielski 2008 ↓, s. 121, 301.
- Ciesielski 2008 ↓, s. 206–210, 301.
- Ciesielski 2008 ↓, s. 206.
- Ciesielski 2008 ↓, s. 178–202.
- Kraiński i Pekról 1992 ↓, s. 29.
- Toczewski 2006 ↓, s. 67.
- Toczewski 2006 ↓, s. 43.
- WBH, sygn. I.482.48-3886 VM, s. 3.
- WBH, sygn. 29.12.1933 KN, s. 5.
- WBH, sygn. 29.12.1933 KN, s. 2, 6.
- WBH, sygn. 29.12.1933 KN, s. 2.
- Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie o oficerach WSWoj ↓, s. 26.
- Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna - piechota ↓, s. 36.
- Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 VIII 1935, s. 109.
- Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 VI 1935, s. 66.
- Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 VI 1935, s. 57.
- Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 VI 1934, s. 158.
- Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 49 z 22 XII 1920, s. 1411.
- Kolekcja VM ↓, s. 4.
- Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 186.
- Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 XII 1929, s. 375.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Grzegorz Kołodziejczyk | Arnold Jaskowski | Robert Głąb | Jakub Gąsiecki | Józef Ferencowicz | Zbigniew CieślikOceń: Włodzimierz Brayczewski