Adam Opalski

---

Życiorys

Adam Opalski przyszedł na świat w 1897 roku w Olkuszu, jako potomek Józefa Kaspra Opalskiego (1864–1926), znanego lekarza, który pracował w Szpitalu Św. Błażeja. Józef Opalski zaangażowany był również w życie miasta jako radny i prezydent Banku Spółdzielczego. Adam posiadał brata, Wiesława. Jego edukacja medyczna miała miejsce na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

W ciągu swojej kariery Adam Opalski trzykrotnie zdobył cenne stypendium Fundacji Rockefellera. W ramach tych funduszy kształcił się w Zakładzie Anatomii Patologicznej Niemieckiego Instytutu Badawczego Psychiatrii (Deutsche Forschungsanstalt für Psychiatrie) w Monachium, pod kierunkiem znanego specjalisty, Walthera Spielmeyera, oraz spędził czas na nauce w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. W 1935 roku otrzymał tytuł docenta w dziedzinie chorób nerwowych na Uniwersytecie Warszawskim.

Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1946–1950, był profesorem na UW i wykładał na Akademii Medycznej w Warszawie w latach 1950–1958. Po wojnie został członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w 1946 roku, a dwa lata później wstąpił do Polskiej Akademii Umiejętności (PAU) jako członek korespondent, co ugruntowało jego pozycję w świecie nauki. W 1952 roku również został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk (PAN). W 1955 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jednym z licznych autorytetów, którzy wykształcili się pod jego kierunkiem, był m.in. Mirosław Mossakowski oraz Irena Hausmanowa-Petrusewicz. Połączył życie prywatne z Heleną Kowalewską (1903–1971), choć ich małżeństwo nie doczekało się potomstwa. Adam Opalski zmarł 3 listopada 1963 roku w Warszawie po długotrwałej chorobie. Jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 30, rząd 3, miejsce 37/38).

Po jego śmierci wiele artykułów wspomnieniowych było poświęconych jego osobie, w tym prace takich autorów jak Eufemiusz Herman, Mossakowski, Jakimowicz, Kistelska-Nielubowicz oraz Ludo van Bogaert. W swojej autobiografii wspominał go również Karl Stern.

Dorobek naukowy

Adam Opalski był wybitnym naukowcem, który pozostawił po sobie silny ślad w historii medycyny.

Jego dorobek obejmuje 31 prac ogłoszonych drukiem, które koncentrują się na różnych obszarach patologii i neurologii.

W trakcie swojego pobytu w Monachium, zajął się badaniem przerosłych komórek glejowych, które zidentyfikował jako charakterystyczne dla zwyrodnienia soczewkowo-wątrobowego, znanego jako choroba Wilsona.

Jego koncepcje znalazły uznanie w świecie nauki i do dziś powszechnie używana jest eponimiczna nazwa „komórki Opalskiego”.

Wśród jego ważniejszych publikacji można znaleźć monografię poświęconą patomorfologii zwoju Gassera, a także prace dotyczące:

• cytoarchitektoniki wyściółki układu komorowego,
• wągrzycy mózgu,
• pochodzenia komórek Alzheimera typu II.

W roku 1946, Opalski opisał zespół tętnicy rdzeniowej tylnej, który przeszły do historii medycyny jako zespół Opalskiego.

Wybrane prace

W zbiorze wybranych prac Adama Opalskiego znajdują się kluczowe publikacje, które przyczyniły się do rozwoju neurobiologii i patologii. Oto niektóre z nich:

• G. Bodechtel, A. Opalski. Gefäßbedingte Herde bei der tuberkulösen Meningitis. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 125 (1), s. 401–422, 1930. DOI: 10.1007/BF02880283,
• Über eine besondere Art von Gliazellen bei der Wilson-Pseudosklerosegruppe. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 124 (1), s. 420–425, 1930. DOI: 10.1007/BF02865108,
• Zur normalen und pathologischen Anatomie des Ganglion Gasseri. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 124 (1), s. 383–419, 1930. DOI: 10.1007/BF02865107,
• Über lokale Unterschiede im Bau der Ventrikelwände beim Menschen. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 149 (1), s. 221–254, 1934. DOI: 10.1007/BF02870512,
• Studien zur allgemeinen Histopathologie der Ventrikelwände, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 150 (1), 1934, s. 42–74, DOI: 10.1007/BF02890897,
• Morfologja i patogeneza zapaleń wyściółki i gleju podwyściółkowego. Neurologia Polska, 1933,
• Nauka o lokalizacji w ośrodkowym układzie nerwowym w świetle najnowszych poglądów. Medycyna 9, 13, ss. 437-440, 1935,
• Podział i charakterystyka zapaleń mózgu, występujących u dzieci. Pediatria Polska 15, 6, ss. 373-384, 1935,
• Objawy neurologiczne w przebiegu niedocukrzenia insulinowego u chorych psychicznie. Rocznik Psychiatryczny 31, ss. 112-156, 1938.

---

Oceń: Adam Opalski

---