Henryk Mandelbaum

---

Życiorys

W kwietniu 1944 roku Henryk Mandelbaum został aresztowany w Będzinie. 10 kwietnia tego samego roku trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie nadano mu numer 181970. Po odbyciu kwarantanny pustelnia była skierowany do Sonderkommando – formacji składającej się przeważnie z żydowskich więźniów, których zadaniem było paleniem zwłok w krematoriach. Pracował w dwóch różniących się krematoriach w Birkenau, gdzie stał się świadkiem tragicznych wydarzeń.

Latem 1944 roku był bezpośrednim świadkiem zagłady około 400 tysięcy Żydów z Węgier, którzy zostali zgładzeni w komorach gazowych. Tego z kolei dnia, 7 października 1944 roku, nie brał jednak aktywnego udziału w wydarzeniach w krematorium IV, ponieważ tego dnia pracował w innym miejscu, co pozwoliło mu uniknąć egzekucji.

Mandelbaum doczekał ewakuacji obozu, która miała miejsce w styczniu 1945 roku. Uczestniczył w tzw. marszu śmierci, gdzie wyruszył z Auschwitz-Birkenau w kierunku Wodzisławia Śląskiego, a w pobliżu Jastrzębia-Zdroju udało mu się uciec. Po ucieczce znalazł schronienie w Nowej Wsi.

Po zakończeniu wojny Henryk Mandelbaum pracował jako funkcjonariusz w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP) w Będzinie w latach 1945-1948. Przez długi okres, bo przez 16 lat, kierował oddziałem przedsiębiorstwa handlowego, a później zajął się hodowlą lisów. Od 1972 roku był rencistą, a następnie przez 15 lat pracował jako kierowca taksówki bagażowej.

Jako jeden z najstarszych żyjących polskich więźniów Sonderkommando miał okazję być świadkiem zagłady Żydów, którzy przybyli do obozu. Wydarzenia te obejmowały również transporty dokonywane według bezwzględnych selekcji, gdzie więźniowie byli kierowani do komór gazowych bez jakichkolwiek skrupułów.

W czasie wizyty Benedykta XVI w Oświęcimiu, 28 maja 2006 roku, Henryk stał w szeregu byłych więźniów. Wyróżniał się tym, że jako jedyny miał zaszczyt nie tylko uścisnąć rękę Josephowi Ratzingerowi, ale również ucałować go w oba policzki, co było momentem wyjątkowym w jego życiu.

Ostatnie lata życia spędził w Gliwicach. W końcu, po przejściu operacji w szpitalu w Bytomiu, zmarł. Dokładna data jego śmierci to 19 czerwca 2008 roku, kiedy to spoczął na cmentarzu Centralnym w Gliwicach. Henryk Mandelbaum miał jednego syna.

Filmy

Henryk Mandelbaum to postać, która znalazła swoje miejsce w historii kina poprzez udział w kilku istotnych filmach. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:

• Byłem w Sonderkommando, reż. Andrzej Gajewski, 1991,
• Anus Mundi, reż. Wojciech Królikowski, 2007,
• The Living Dead of Auschwitz: Sonderkommando, 2009.

---

Oceń: Henryk Mandelbaum

---